- ماده 17
– این دستورالعمل در پیمان‌هایی که تا کنون بر اساس مواد مربوط در قرارداد تسویه حساب انجام نشده است، جایگزین دستورالعمل شماره 701059/97 مورخ 15/12/1397 می‌شود، لیکن در صورت عدم درخواست پیمانکار، مبالغ محاسبه شده طبق بخشنامه قبلی، قطعی بوده و برای کارکرد سال‌های 1396 (از 1/1/1396) و 1397 مبالغ جبرانی دیگری پرداخت نخواهد شد.
روش الف) تعیین تفاوت قیمت ارزی
الف-1- این روش برای محاسبه و پرداخت مبالغ جبرانی ناشی از افزایش قیمت ارز در پیمان‌های فاقد تعدیل و هرگونه مابه‌التفاوت است که بنا بر الزامات و نیاز کارفرما، خرید مواد، قطعات، تجهیزات و خدمات موضوع قرارداد با سهم ارزبری مستقیم، توسط پیمانکار به نفع فروشنده خارج از کشور، به روش مورد تأیید کارفرما اقدام شده و خرید اقدام مذکور طبق قرارداد به عهده و هزینه پیمانکار است.
الف-2– در این گونه قراردادها تفاوت قیمت ارز از رابطه زیر تعیین می‌شود:
M: مبلغ جبرانی ناشی از اعمال این دستورالعمل بر حسب ریال
Co: قیمت ارز، براساس تاریخ آخرین مهلت پیشنهاد قیمت پیمانکار طبق جدول شماره1 (قیمت‌ها بر مبنای نرخ یورو می‌باشد و سایر ارز‌ها با نسبت تبدیل به نرخ رسمی اعلامی بانک مرکزی به صورت میانگین در ماه مورد نظر تبدیل می‌شوند)
تبصره 1– چنان‌چه در پیمان‌هایی که براساس تجزیه بها و یا دیگر اسناد ارایه شده از سوی پیمانکار، در مرحله واگذاری کار و انعقاد قرارداد، آثار افزایش قیمت ارز در ضریب پیشنهاد پیمانکار لحاظ شده باشد، قیمت‌های بالاتر برای ارز پیش‌بینی شده در پیشنهاد قیمت، جایگزین Co می‌شود.
Ci: قیمت ارز در زمان انتقال برای فروشنده خارج از کشور (یا ورود کالا به کارگاه هر کدام که زودتر باشد) که برای بازه زمانی 1/10/1396 تا 1/1/1397 بر اساس جدول 1 و برای موارد پس از 1/1/1397، براساس نرخ بازار ثانویه، اعلامی توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود. در صورت عدم امکان استخراج نرخ بازار ثانویه در زمان انتقال برای فروشنده خارج از کشور، از جدول 2 استفاده می‌شود.
جدول 1: نرخ Co و Ci
| قبل از مهر96 | مهر96 | آبان 96 | آذر 96 | دی 96 | بهمن 96 | اسفند 96 |
| 46.330 ریال (برای هر یورو) | 46.565 ریال (برای هر یورو) | 47.215 ریال (برای هر یورو) | 49.468 ریال (برای هر یورو) | 51.623 ریال (برای هر یورو) | 57.764 ریال (برای هر یورو) | 57.764 ریال (برای هر یورو) |
جدول 2: نرخ Ci
| 1/1/1397لغایت21/1/1397 | 21/1/1397لغایت 31/1/1397 | 1/2/1397لغایت 10/2/1397 | 11/2/1397لغایت20/2/1397 | 21/2/1397لغایت31/2/1397 | 1/3/1397لغایت 20/3/1397 | 11/3/1397لغایت 20/3/1397 | 21/3/1397 لغایت 31/3/1397 | 1/4/1397 لغایت 10/4/1397 | 11/4/1397 لغایت 20/4/1397 | 21/4/1397 لغایت 21/4/1397 | 1/5/1397 لغایت 10/5/1397 | 11/5/1397 لغایت 15/5/1397 |
| 57.760 ریال (برای هر یورو) | 59.150 ریال (برای هر یورو) | 62.250 ریال (برای هر یورو) | 64.940 ریال (برای هر یورو) | 65.930 ریال (برای هر یورو) | 64.630 ریال (برای هر یورو) | 66.320 ریال (برای هر یورو) | 68.490 ریال (برای هر یورو) | 75.530 ریال (برای هر یورو) | 74.650 ریال (برای هر یورو) | 76.590 ریال (برای هر یورو) | 91.470 ریال (برای هر یورو | 90.826 ریال (برای هر یورو) |
تبصره 2- در صورتی که پیمانکار از ارز بانک مرکزی و ثبت سفارش جهت خرید خارجی استفاده نماید، از نرخ مربوطه در تعیین Ci استفاده می‌شود. در مورد خریدهای ثبت سفارش شده، در صورتی که در هر یک از مراحل ترخیص کالا از گمرک، پیمانکار موظف به پرداخت مابه‌التفاوت نرخ ارز سیستم ثبت سفارش با نرخ ارز مورد نظر گمرک شود، پس از ارایه مستندات مربوطه و تأیید کارفرما، مابه‌التفاوت مربوط نیز در تعیین Ci لحاظ می‌گردد.
r: در پیمان‌هایی که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت قبل از 31/6/1396 باشد، r عبارتست از تعداد ماه سپری شده از شهریور 1396 تا تاریخ تعیین Ci. (مثال: در صورتی که انتقال ارز در اسفند 1396 انجام شده باشد آنگاه: r=6) در پیمان‌هایی که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت پیمانکار در حد فاصل 1/7/1396 تا 29/12/1396 باشد، r عبارتست از تعداد ماه سپری شده از ماهی که آخرین مهلت پیشنهاد قیمت پیمانکار در آن واقع شده است تا تاریخ Ci. (مثال: در صورتی که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت پیمانکار در آبان 1396 باشد و انتقال ارز در بهمن 1396 انجام شده باشد آنگاه r=3)
تبصره 3– مقدار r در مدت اولیه پیمان و در زمان تاخیرات غیرمجاز افزایش می‌یابد و برای موارد انتقال ارز به فروشنده خارجی (یا ورود کالا به کارگاه هر کدام که زودتر باشد) در دوره تاخیرات مجاز افزایش نمی‌یابد.
F: ضریب مربوط به جبران هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم (شامل هزینه‌های ثبت سفارش و تبدیل نرخ ارز و انتقال اعتبار اسنادی به بانک‌های مورد قبول فروشنده خارجی و هزینه‌های کارگزاری بانک ایرانی) می‌باشد. این ضریب برای پیمان‌های با ضوابط بیمه عمرانی و قراردادهای خرید برابر 15/1 و برای پیمان‌های غیرعمرانی برابر 2/1 می‌باشد.
N: درصد قابل پیش‌بینی افزایش ماهیانه نرخ ارز است و طبق جدول 3 تعیین می‌شود
جدول شماره 3
| سال مربوط به آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت پیمانکار | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 |
| ضریب N | 4/1 درصد | 5/5 درصد | 5/2 درصد | 4/1درصد | 2/1درصد | 1 درصد |
: آن قسمت از «مبلغ ریالی ثبت سفارش شده» یا «ارز معامله شده به روش مورد تأیید کتبی کارفرما» یا «مبلغ بخش مورد نظر مندرج در قرارداد تقسیم بر 06/1» (حسب مورد) برای خرید کالا و تجهیزات مشمول این دستورالعمل یا مبلغ معادل ریالی برای خدمات ارزی منظور شده در قرارداد. (در صورتی‌که P براساس میزان ارز واریزی تعیین شود، برای تبدیل آن به ریال باید از نرخ ارز مندرج در قرارداد و در صورت عدم درج، از نرخ مندرج در جدول 1 استفاده شود) و در هرحال باید ((∑▒〖P≤K Po〗.
K: درصد ارزبری قرارداد (اگر در قرارداد درج نشده باشد با توجه به مشخصات فنی پروژه به صورت مستدل از سوی پیمانکار، پیشنهاد و توسط مشاور براساس نرخ ارز مندرج در قرارداد و در صورت عدم درج، براساس نرخ مندرج در جدول 1، به دقت تعیین و پس از تصویب کارفرما به عنوان پیوست لاینفک قرارداد، لحاظ و ملاک عمل قرار می‌گیرد).
Po: مبلغ قرارداد (ریال)
منظور همان مبلغ اولیه قرارداد است که تغییرات ناشی از تغییر مقادیر کارها و قیمت کارهای جدید در ان اعمال شده است.
الف 2-1- مبلغ جبرانی ناشی از اعمال این دستورالعمل، طبق روال تعیین شده برای پرداخت‌ها در پیمان، پس از اعمال کسور قانونی و قراردادی (به جز کسور مربوط به پیش‌پرداخت) توسط کارفرما به حساب بستانکار پیمانکار منظور می‌شود.
الف2-2- درصورتی که مبلغ جبرانی محاسبه شده (M) براساس ضوابط یاد شده در هر دوره (نقل و انتقال پول) منفی شود، این مبلغ برابر صفر منظور می‌شود.
الف -3– تاریخ گشایش اعتبار اسنادی، یا زمان تسویه با بانک عامل و یا تاریخ معامله ارز به روش مورد تأیید کتبی کارفرما و یا معامله در مرکز مبادلات ارزی (حسب مورد) باید با زمان‌های پیش‌بینی شده در آخرین برنامه زمانی مصوب مطابقت داشته باشد، چنان‌چه به دلایل ناشی از قصور پیمانکار، اقدام لازم با تأخیر نسبت به برنامه زمانی انجام شود، قیمت مربوط به تاریخ مندرج در آخرین برنامه زمانی مصوب و یا قیمت زمان اقدام مذکور هر کدام کمتر بود، ملاک محاسبه و عمل قرار خواهد گرفت. چنان‌چه تاخیر ناشی از قصور پیمانکار نباشد، تاریخ واقعی تسویه قیمت یا انتقال ارز، ملاک تعیین قیمت ثانویه ارز (Ci) خواهد بود.
روش ب) تعیین تعدیل نرخ پیمان‌ها بر اثر تغییر قیمت ارز
ب-1- پیمان‌های فاقد تعدیل که پرداخت صورت‌وضعیت کارکرد براساس فهارس بهای پایه یا فهرست بهای خاص مصوب شورای‌عالی فنی صورت می‌گیرد و پیمان‌های سرجمع منعقده براساس ضوابط بخشنامه شماره 6405/100 مورخ 4/2/1389 (حتی با وجود پیش‌بینی پرداخت مابه‌التفاوت).
در این پیمان‌ها، پیمانکار برای کارهای انجام شده که مشمول این دستورالعمل می‌باشد، همراه با تهیه صورت‌وضعیت کارهای انجام شده موضوع پیمان، صورت‌حساب جداگانه‌ای که مربوط به ضوابط این روش است تهیه و ارایه می‌نماید. مبلغ این صورت‌حساب از رابطه زیر تعیین می‌شود:
ai: ضریب جبرانی
t: تورم فرضی که براساس جدول شمال 4 تعیین می‌شود
So: شاخص دوره پایه
تبصره 1: دوره پایه در پیمان‌هایی که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت قبل از1/7/1396 باشد، شاخص سه ماهه دوم سال 1396 است و در پیمان‌هایی که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت از 1/7/1396 تا 1/1/1397 باشد شاخص سه ماهه‌ای است که آخرین مهلت ارایه پیشنهاد قیمت پیمانکار در آن قرار دارد.
Si: شاخص دوره انجام کارکرد
جدول شماره 4
| سه ماهه ا انجام کارکرد | سوم 1396 و قبل از آن | چهارم 1396 | اول 1397 | تیر 1397 | مرداد 1397 | شهریور 1397 | سوم 1397 | چهارم 1397 | اول 1398 | دوم 1398 | سوم 1398 | چهارم 1398 |
| ضریب t | 1 | 03/1 | 07/1 | 09/1 | 10/1 | 11/1 | 14/1 | 17/1 | 21/1 | 25/1 | 29/1 | 33/1 |
ب-1-1– برای تعیین So و Si در پیمان‌هایی که پرداخت صورت‌وضعیت کارکرد براساس فهارس بهای پایه یا فهرست بهای خاص مصوب شورای‌عالی فنی صورت می‌گیرد، از شاخص فصل (گروهی) استفاده می‌شود و در پیمان‌های سرجمع از شاخص رشته‌ای استفاده می‌شود.
ب-1-2- به منظور تدقیق محاسبه ضریب جبرانی در بخش‌های خرید پیمان‌های مشمول، ابتدا باید درصد وزنی هزینه تأمین مصالح به کل بهای فصل (q) در فصل مربوطه توسط کارفرما تعیین، و سپس از شاخص‌های مربوطه جهت استفاده در رابطه (1) محاسبه گردد.
به عنوان مثال در پیمان مشمول بخشنامه حاضر، برای محاسبه ضریب جبرانی صورت‌وضعیت مربوط به خرید لوله‌های فولادی، اگر از شاخص‌های فصل لوله‌های فولادی فهرست بهای پایه رشته تأسیسات مکانیکی استفاده شود، لازم است ابتدا کارفرما درصد هزینه‌های تهیه مصالح به کل فصل تعیین نماید (q≤1) و سپس طبق رابطه زیر، شاخص مربوط به قسمت خرید لوله محاسبه می‌شود.
ب-1-3- در پیمان‌های سرجمع در تعیین مبلغ ناخالص کارکرد‌ها و تغییر مقادیر، مصالحی که مشمول دریافت مابه‌التفاوت هستند (نظیر: فولاد و سیمان) لحاظ نمی‌شوند.
ب-1-4– در پیمان‌های سرجمع در صورتی‌که پیمانکار مطابق بند «و» ماده 11 استحقاق اعمال خاتمه پیمان طبق ماده 48 شرایط عمومی پیمان را داشته باشد، ولی عملیات اجرایی را براساس همان پیمان ادامه دهد، مازاد عدم انجام تعهدات مالی کارفرما بیش از حدود تعیین شده برای پرداخت خسارت، مشمول تاخیر مجاز (صرفاً در محاسبات این بخشنامه) است.
ب-2- در سایر پیمان‌های فاقد تعدیل (از جمله پیمان‌های EPC) که برآورد یا پرداخت هزینه آن‌ها براساس فهارس بهای پایه، انجام نگرفته است و آخرین روز مهلت ارایه پیشنهاد قیمت از سوی پیمانکار از 1/5/1391 تا 1/1/1397 بوده است، ابتدا باید دستگاه اجرایی براساس نوع عملیات موضوع پیمان، جدول وزنی (برحسب درصد) مشابهت با فهارس بهای پایه در رشته‌ها یا فصل‌های مختلف را تعیین نماید. پس از تعیین وزن مشابهت درصدی عملیات موضوع پیمان با رشته‌ها و یا فصل‌های مختلف، از روابط مندرج در بند ب-1، برای پرداخت مبلغ جبرانی ناشی از افزایش نرخ ارز استفاده می‌شود.
ب-3– در صورت تمدید مدت پیمان براساس ضوابط پیمان، در مدت تاخیرات مجاز نیز براساس ضوابط فوق عمل می‌شود و لیکن در مدت تاخیرات غیرمجاز، مشابه ضوابط بند 4-2 بخشنامه 173073/101 مورخ 15/9/1382، شاخص‌های مربوط، محاسبه و مبنای عمل قرار می‌گیرند. ضمن اینکه مقدار r در مدت اولیه پیمان و تاخیرات غیرمجاز افزایش می‌یابد و در مدت تاخیرات مجاز افزایش نخواهد داشت.
ب-4– در صورتی که ضریب جبرانی محاسبه شده براساس ضوابط یاد شده در هر دوره (نقل و انتقال پول) منفی گردد، ضریب جبرانی برابر صفر منظور می‌شود.
ب-5- امکان استفاده از روش ترکیبی (تبصره ذیل ماده 2 این بخشنامه) برای یک تجهیز یا کالا وجود ندارد و استثنائاً در مورد تجهیزات و کالاهای تخصصی که در داخل کشور تولید شده، ولیکن قطعات اصلی و مواد اولیه آن‌ها از خارج کشور تأمین می‌شود و امکان انطباق صحیح آن‌ها با رشته و فصول تعدیل ابلاغی سازمان برنامه و بودجه کشور وجود ندارد؛ لازم است به تشخیص وزیر مربوطه یا بالا‌ترین مقام سازمان کارفرما در مرکز (برای دستگاه‌هایی که تابع هیچ وزارتخانه‌ای نیستند)، درصد ارزبری تجهیزات کالاهای مذکور تعیین و به سازمان برنامه و بودجه کشور ارسال گردد. تا پس از تأیید این سازمان، توسط وزیر مربوطه یا بالا‌ترین مقام سازمان کارفرما در مرکز (برای دستگاه‌هایی که تابع هیچ وزارتخانه‌ای نیستند) ابلاغ گردد. به این ترتیب برای بخش ارزبر تجهیزات فوق از روش «الف» و برای مازاد بر آن از روش «ب» (پس از انجام مشابهت‌سازی) استفاده شود. در این حالت Ci (بر مبنای نرخ یورو) و طبق ماده الف -2- برای تاریخ ورود تجهیزات به کارگاه و یا تاریخ مندرج در آخرین برنامه زمان‌بندی مصوب، هر کدام که نرخ ارز کمتر باشد، خواهد بود.
محمدباقر نوبخت
فرم اطلاعاتی مربوط به درخواست مجوز اعمال بخشنامه‌های حاوی:
دستورالعمل نحوه جبران آثار ناشی از افزایش قیمت ارز در پیمان‌های ریالی فاقد تعدیل
| 1- عنوان طرح: | 2- شماره طبقه‌بندی طرح: | ||
| 3- عنوان پروژه: | 4- شماره پروژه: | ||
| 5- دستگاه اجرایی: | 6- دستگاه نظارت: | ||
| 7- پیمانکار: | شماره شناسنامه ملی شرکت پیمانکار: | ||
| 8- موضوع پیمان: | محل اجرای پیمان: | ||
| آخرین روز مهلت ارایه پیشنهاد قیمت: | تاریخ عقد پیمان: تاریخ شروع پیمان: | ||
| 10- نحوه واگذاری کار: مناقصهo ترک مناقصهo | 18- ضریب پیشنهادی پیمانکار: | ||
| 11- مدت اولیه پیمان: | 12- مبلغ اولیه پیمان: | ||
| 13- مدت تاخیر مجاز تاکنون:….ماه | 15- مدت تاخیر غیرمجاز تاکنون: …. ماه | ||
| 16- آخرین پیشرفت فیزیکی کار: …. درصد | پیش‌بینی زمان اتمام پروژه: …. سال | ||
| مبالغ صورت‌وضعیت کارکرد- تأیید شده توسط کارفرما | مبالغ صورت‌وضعیت کارکرد- پرداخت شده | ||
| سال1396 | ……………………. ریال | ……………………. ریال | |
| سال1397 | ……………………. ریال | ……………………. ریال | |
| مبلغ عملکرد بخشنامه نحوه جبران آثار ناشی از افزایش قیمت ارز | |||
| تأیید شده توسط کارفرما | پرداخت شده | ||
| سال1396 | روش الف | ………..ریال | ………..ریال |
| روش ب | ………..ریال | ………..ریال | |
| سال1397 | روش الف | ………..ریال | ………..ریال |
| روش ب | ………..ریال | ………..ریال |
| کارفرما | ذی‌حساب |
| نام، مهر و امضاء | نام، مهر و امضاء |